Raskolnikov Cinayeti Neden İşledi?

Bir insan nasıl olur da dürüst, iyi niyetli ve hatta idealist olarak tanınırken bir gün eline baltayı alıp cinayet işleyebilir? Fyodor Dostoyevski’nin unutulmaz eseri Suç ve Ceza, bize tam olarak bu soruyu soruyor. Romanın merkezindeki karakter Rodion Romanoviç Raskolnikov, bir cinayet işler ve bizleri onun zihninin, vicdanının ve ruhundaki çatışmaların içine sürükler.

Peki gerçekten Raskolnikov'u cinayete sürükleyen sebepler nelerdir?

Raskolnikov'un Çelişkili Psikolojisi

Raskolnikov’un karakterinde belirgin bir çelişki bulunur. Bir yandan idealist, duyarlı ve vicdanlı bir gençtir. Diğer yandan ise kolayca cinayet işleyebilen bir kişiliğe sahiptir. Bu ikilik, aslında insan doğasının derinlerindeki çatışmayı yansıtır. Raskolnikov’da iç içe geçmiş farklı kişilikler bulunur: Entelektüel, hassas ve suç işlemeye meyilli biri.

Bu karmaşık ruh hali onu cinayete götüren psikolojik altyapıyı oluşturur. Raskolnikov içindeki çatışmaları çözemediği için, bu kaotik duygu durumu onu suç işlemeye açık hale getirir.

Felsefi ve Toplumsal Nedenler

1. Yoksulluk ve Çaresizlik

Raskolnikov yoksul bir hukuk öğrencisidir ve ailesi büyük maddi sıkıntılar yaşamaktadır. Kendisini boğan fakirlik, özellikle annesinden gelen mektupla birlikte derinleşir. Kız kardeşi Dunya’nın aile için fedakârlık yapıp sevmediği yaşlı ve zengin bir adamla evlenmeye karar vermesi, onu daha da çaresiz hissettirir. Ancak sadece yoksulluk, cinayet için yeterli değildir. Bu durum, Raskolnikov’un zihninde cinayet düşüncesini daha kolay haklı çıkarmaya yarayan bir arka plan oluşturur.

2. Toplumsal İyilik ve Faydacılık

Raskolnikov’u cinayete götüren temel motivasyonlardan biri, toplumsal faydacılık fikridir. Kendisini insanlığa faydalı bir birey olarak görme arzusu taşır. Bir tefeciyi öldürerek, onun biriktirdiği parayla binlerce insanın hayatını kurtarabileceğini düşünür. Ona göre bir insanın ölümünden binlerce kişinin kurtulması mümkündür. Ancak burada kritik soru şudur:

“İyilik yapmak için kötülük işlemek gerçekten iyilik midir?”

3. "Olağanüstü İnsan" Teorisi ve İrade Gücü

Raskolnikov, insanları sıradan ve olağanüstü diye iki kategoriye ayıran bir teori geliştirir. Ona göre sıradan insanlar kurallara uymak zorundadır. Olağanüstü insanlar ise büyük amaçlar uğruna kuralları aşabilir, hatta suç işleyebilir. Kendini tarihteki büyük şahsiyetlerle kıyaslayarak, kendi teorisini ispat etmek için cinayet işlemeye karar verir. Cinayet, onun için teorik bir deneme ve kişisel potansiyelini kanıtlama çabasıdır.

Cinayetin İşlenmesi ve Sonrası

Raskolnikov cinayeti tüm ayrıntılarıyla planlar ancak işler umduğu gibi gitmez. Planı aksiliklerle bozulur ve cinayeti işledikten sonra hiç hesaplamadığı ikinci bir cinayeti daha gerçekleştirmek zorunda kalır. Parayı çalar fakat kullanmaz bile. Çünkü aslında cinayet onun için maddi kazançtan çok, kendini ispatlamanın bir yoludur.

Cinayet sonrası yaşadığı en büyük ceza ise mahkemeden değil, kendi vicdanından gelir. Korku, paranoya ve sürekli bir yakalanma endişesi içinde bocalar. Kendisiyle yüzleşmek için cinayet mahalline geri döner, çünkü aslında suçluluk duygusuyla doludur.

Diğer Karakterlerin Etkisi ve Raskolnikov'un İç Dünyası

Dostoyevski, Raskolnikov’un iç dünyasını derinleştirmek için yan karakterleri etkili biçimde kullanır:

• Sonya: Fedakâr ve temiz bir ruh olan Sonya, Raskolnikov’un vicdanıyla hesaplaşmasında kritik rol oynar. Ona günahının acısını çekip itiraf etmesini önerir ve bunun insan olmanın gerçek anlamı olduğunu söyler.

• Dedektif Porfiriy Petroviç: Psikolojik bir sorgulayıcı gibi davranarak Raskolnikov’un suçu itiraf etmesini sağlar.

• Svidrigaylov: Raskolnikov’un karanlık yanını temsil eder ve sonunda kendi intiharıyla Raskolnikov'u derinden etkiler.

• Razumihin: Sadık bir dost olarak Raskolnikov’u destekler ve ona normal bir insanın nasıl olması gerektiğini hatırlatır.

Nietzsche'nin Felsefesiyle Paralellikler

Raskolnikov’un teorisi Nietzsche’nin düşünceleriyle birçok paralellik taşır:

• Sürü ve Efendi Ahlakı: Raskolnikov sürü ahlakını reddeder ve efendi ahlakına, yani kendini kuralların üzerinde görmeye yönelir. Ancak Nietzsche’nin üstinsan kavramıyla karıştırılmamalıdır. Nietzsche’nin üstinsanı güç için değil, değer yaratmak için hareket eder.

• Pasif ve Aktif Nihilizm: Raskolnikov zaman zaman pasif nihilist (değersizlik hissine teslim olan) bazen de aktif nihilist (değersizliği aşarak kendi değerlerini yaratmak isteyen) arasında bocalar.

• Vicdan ve Sorumluluk: Nietzsche vicdanı, insanın özgürlüğünü kısıtlayan bir yük olarak görür. Raskolnikov da cinayetin ardından içsel bir vicdan azabıyla mücadele eder. Vicdanı onu tamamen ele geçirir ve teorilerini yıkar.

Yeniden Doğuş ve Sonuç

Raskolnikov’un hikâyesi aslında bir kimlik bulma hikâyesidir. Cinayet sonrası yaşadığı iç çatışmalar, onu en sonunda suçu itiraf etmeye ve teslim olmaya götürür. Sibirya’daki cezası sırasında, Sonya’nın desteğiyle ahlaki olarak yeniden doğar. Artık gerçek huzuru bulmuştur; çünkü yeniden insan olmanın anlamını keşfetmiştir.

Sonuç Olarak

Dostoyevski, Raskolnikov’un suçu ve cezasıyla insan doğasının derinliklerine iner. Cinayet, sadece fiziksel bir eylem değil, aynı zamanda felsefi, psikolojik ve vicdani bir hesaplaşmadır. Bu roman, her birimizin içindeki çelişkileri, idealizmi ve suçluluk duygusunu sorgulama fırsatı verir.

Kaynaklar ve İleri Okuma

1. Dostoyevski, Fyodor Mihayloviç. Suç ve Ceza. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012.

2. Rutli, Nüket Ünal. “Raskolnikov’un Ahlaki İkilemi: Nietzscheci Bir Bakış”. Temaşa Felsefe Dergisi 12 (2020): 73-.91

3. Pérez Cortés, S. “Crime and Punishment in Hegel’s Philosophy of Right”. Resistances. Journal of the Philosophy of History, vol. 2, no. 4, Dec. 2021, p. e21066, doi:10.46652/resistances.v2i4.66.

4. Hill, Knox C. “CRIME AND PUNISHMENT AS PHILOSOPHY.” The Journal of General Education, vol. 7, no. 2, 1953, pp. 122–32. JSTOR, http://www.jstor.org/stable/27795424. Accessed 10 June 2025.

5. https://artsone.arts.ubc.ca/student-journal/crime-and-punishment/

6. https://theclassicjournal.uga.edu/index.php/2021/12/07/an-analysis-of-crime-and-punishment/

7. https://medium.com/@pragadeeshxenocrate/raskolnikovs-tenet-a-dive-into-the-philosophy-of-crime-and-punishment-00bf5208bead

8. https://oggito.com/icerikler/suc-ve-cezayi-nicin-okumalisiniz/30433

9. https://www.hukukpolitik.com.tr/2016/11/01/dostoyevskinin-suc-ve-cezasinin-incelenmesi/

10. https://www.aktiffelsefeadana.org/suc-ve-cezanin-felsefi-olarak-incelenmesi/

11. https://www.soylentidergi.com/suc-ve-ceza-romaninda-vicdan-ve-ahlak-kavramlari/